• language
    • polski
    • english
    • italiano
    • español
  • Twitter
  • Facebook
  • Instagram
  • Youtube
  • Wierni
  • Księża
  • Dziennikarze
  • Inne serwisy
    • Duszpasterstwo Rodzin
    • Arcybiskup Warszawski
    • Serwis informacyjny
    • Serwis dla katechetów
Archidiecezja Warszawska
  • Kuria Warszawska
    • Kancelaria Kurii
    • Wydział duszpasterstwa ogólnego
    • Wydział duszpasterstwa dzieci i młodzieży
    • Wydział Duszpasterstwa rodzin
    • Urząd ekonoma
  • Archidiecezja
    • Personalia
    • Instytucje
      • Caritas Archidiecezji Warszawskiej
      • Muzeum Archidiecezji Warszawskiej
      • Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie
    • Miejsca
    • Edukacja
    • O Archidiecezji Warszawskiej
  • Formacja kapłańska
  • Formularze
  • Dokumenty
  • Pomoc duszpasterska
  • Mapa
  • Wydarzenia
  • Parafie
  • Miejsca
  • Personalia

Serwis dla księży

Jesteś tutaj: ArchWwa / Księża / Aktualności / 200 lat temu powstała metropolia warszawska. Jak do tego doszło?

200 lat temu powstała metropolia warszawska. Jak do tego doszło?

28 lutego 2018200-lecie
Trzy wydarzenia sprzed 200 lat • Papież Pius VII podniósł diecezję warszawską do rangi archidiecezji, ustanowił metropolię warszawską oraz nadał tytuł prymasa Królestwa Polskiego arcybiskupom warszawskim • Ks. Piotr Staniewicz, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego wyjaśnia zawiłości historii Kościoła, mocno splecione z losami Polski pod zaborami

W celu zrozumienia zagadnienia powstania metropolii warszawskiej oraz związanej z tym organizacji kościelnej, trzeba choć pobieżnie przyjrzeć się ówczesnej sytuacji politycznej w Europie. W wyniku traktatów rozbiorowych w latach 1772-1795 Polska, jako państwo, zniknęła z mapy Europy, podzielona przez swych ówczesnych sąsiadów: Rosję, Prusy i Austrię.

W nowej rzeczywistości Naród i Kościół katolicki zostały postawiony wobec różnych wyznaniowo, absolutystycznych ośrodków władzy, w których wyznaniem panującym były kolejno protestantyzm (Prusy), katolicyzm (Austria) i prawosławie (Rosja). Rządzący w państwach zaborczych sprawy kościelne rozwiązywali według własnych kryteriów. Układ prowincji kościelnej i granice diecezji zależne były od politycznych losów ziem polskich. Wtedy to, w 1798 r. powołano do istnienia diecezję warszawską, która bezpośrednio była podległa Stolicy Apostolskiej.

Po rozgromieniu Prus przez cesarza Napoleona i jego wojska, utworzono Księstwo Warszawskie (po pokoju w Tylży w 1807 r.), które zostało powiększone o kolejne ziemie dawnej Rzeczypospolitej z terenów zaboru austriackiego (1809).

W granicach Księstwa Warszawskiego pod względem kościelnym, znalazła się w większej części archidiecezja gnieźnieńska oraz 9 diecezji. Ustrój metropolitalny i diecezjalny Kościoła na terenie Księstwa wymagał reformy. Dlatego władze Księstwa podjęły starania (1811) o nowy podział diecezji.

Planowano utworzenie dwóch arcybiskupstw, 8 diecezji i przywrócenie uprawnień Prymasa Polski. Jedną z archidiecezji miała być Warszawa, która z diecezjami kielecką, lubelską, krakowską i wigierską utworzyłyby metropolię. Nowy podział miał być dostosowany do państwowej administracji terytorialnej.

Klęska cesarza Napoleona w kolejnych latach przekreśliła te plany. Przedstawiciele trzech zaborców obradujący na Kongresie Wiedeńskim, który miał za zadanie uporządkowanie świata, a zwłaszcza Europy po działalności Napoleona, na nowo dokonali podziału ziem polskich. Znakomita część terenów Księstwa przypadła Rosji. W wyniku decyzji cara, na tym terenie utworzono Królestwo Polskie zwane potocznie Kongresówką. Było one połączone unią personalną z Imperium Rosyjskim, posiadało konstytucję, parlament, własne wojsko i pewną autonomię. Istniało do 1832 r.

Ponownie zależność metropolitalna, układ diecezji i granice uległy zmianom pod wpływem wydarzeń politycznych. W granicach Królestwa znajdowała się dawna diecezja warszawska, wigierska, płocka, lubelska, krakowska, kielecka, kujawsko-kaliska. Wchodziły też enklawami parafie z diecezji przemyskiej, wrocławskiej oraz dwie trzecie diecezji gnieźnieńskiej.

Warszawa jako stolica Królestwa Polskiego miała być, według nadanej przez cara Aleksandra konstytucji, miejscem koronacji królów-carów. Nie chciano, by metropolita gnieźnieński, mógł rządzić na terenie podległym Rosji. Jednocześnie oczekiwano, że z tej racji podniesiony do godności metropolity biskup warszawski otrzyma tytuł Prymasa Królestwa Polskiego. Z takim nastawieniem strona rosyjska podjęła pertraktacje ze Stolicą Apostolską.

Po prawie dwóch latach negocjacji Stolica Apostolska wydała trzy dokumenty. Były to: bulla Militantis ecclesiae z 12 marca 1818 r. podnoszącą diecezję warszawską do godności archidiecezji, bulla Ex imposita nobis z 30 czerwca 1818 r. urządzającą cała organizację kościelną w Królestwie oraz breve Romani Pontifices z 6 października 1818 r. nadające tytuł prymasa Królestwa Polskiego kolejnym arcybiskupom warszawskim.

Papież Pius VII erygował diecezję podlaską, z wigierskiej stworzył diecezję sejneńską, na miejsce kieleckiej utworzył sandomierską. Pozostałe diecezje wchodzące w skład metropolii, czyli płocką, lubelską, krakowską, kujawską-kaliską i archidiecezję warszawską poszerzono o parafie z odpadłych diecezji będących poza granicami Królestwa.

Tytuł prymasa miał charakter tylko honorowy i służył podkreśleniu godności arcybiskupa warszawskiego. Nie nadawał mu uprawnień prymasowskich Gniezna, ani nie zwiększał władzy nad biskupami diecezji znajdujących się na terenie Kongresówki.

Koronacja cara Aleksandra I nigdy nie odbyła się w Warszawie. Jego następca car Mikołaj I koronował się na króla Królestwa Polskiego w 1829 r. na Zamku Królewskim w Warszawie. Modlitwę błogosławieństwa nad carem i jego małżonką odmówił abp Jan Paweł Woronicz (+1829) Prymas Królestwa Polskiego. Później władze carskie zabroniły używania tego tytułu arcybiskupom warszawskim. Wznowił go w odrodzonym Państwie Polskim metropolita kard. Aleksander Kakowski ale to już inna historia…

Ks. Piotr Staniewicz

Podziel się
  • Podziel się na facebooku
  • Podziel się na twitterze
  • Podziel się na Google+
  • Podziel się na Linkedin
  • Wyślij mailem
  • Drukuj wpis
https://archwwa.pl/wp-content/uploads/2018/02/mapa-archwwa.jpg 2322 4128 Anna Wojtas https://archwwa.pl/wp-content/uploads/2014/12/logo_kolor_male-06.png Anna Wojtas2018-02-28 15:11:282018-02-28 15:13:50200 lat temu powstała metropolia warszawska. Jak do tego doszło?
  • Informacje (1 362)
    • news (973)
    • zapowiedż (132)
    • Światowe Dni Młodzieży (73)
    • w parafiach (61)
    • biskupi (43)
    • wywiad (30)
    • Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie (18)
    • Jubileusz Miłosierdzia (16)
    • Kościoły Stacyjne (15)
    • Formacja (12)
    • rodzina (11)
    • Informacja prasowa (10)
    • dziedziniec dialogu (6)
    • Katechezy Warszawskie (6)
    • Rok Życia Konsekrowanego (4)
    • w prasie (4)
    • Komentarz (3)
    • w telewizji (3)
    • Watykan (3)
    • wmsd.waw.pl (3)
    • Peregrynacja Obrazu MB Jasnogórskiej (2)
    • reportaż (1)
  • Kuria Metropolitalna Warszawska (137)
    • Memento (50)
    • Ogłoszenie (39)
    • Komunikat kurialny (21)
      • zmiany personalne (9)
    • Komunikat Prasowy (6)
    • Oświadczenie (6)
    • Dokument (4)
    • List pasterski (4)
    • Komunikat Duszpasterstwa Dzieci i Młodzieży (3)
    • List (1)
    • Przetarg (1)
  • Arcybiskup Warszawski (73)
    • komunikat (11)
    • List pasterski (4)
    • Homilia (2)
  • Episkopat Polski (34)
    • list pasterski (16)
    • dokument (7)
      • Akt przyjęcia Chrystusa (1)
    • Komunikat episkopatu (6)
  • jutro niedziela (31)
  • Stolica Apostolska (13)
    • orędzie (7)
    • dokument (7)
  • 200-lecie (9)
  • kierunek Panama (6)
  • ciekawostki (5)
  • Nuncjatura Apostolska (2)
    • komunikat nuncjatury apostolskiej (2)
  • m. Elżbieta Róża Czacka (2)
  • pastores (1)
  • Rekolekcje (1)
  • Rok św. Józefa (1)
© Copyright - Archidiecezja Warszawska - created by baj@com
  • Twitter
  • Facebook
  • Instagram
  • Youtube
  • Kontakt
  • Polityka Cookies
Przed Diecezjalnym Dniem Młodzieży – informacje Wydziału Duszpasterstwa... 200-lecie Archidiecezji Warszawskiej: Sympozjum
Nasza witryna wykorzystuje pliki cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie i w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w urządzeniu końcowym. Zmiany warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do plików cookies można dokonać w każdym czasie. Szczegóły polityki cookies.
Scroll to top